از پرکاربردترین تجهیزات آزمایشگاهی که در بسیاری از آزمایشگاه ها وجود دارد هود آزمایشگاهی است که در این مقاله از کاوش آزما به معرفی انواع هود آزمایشگاهی و کاربردهای آن خواهیم پرداخت. هود آزمایشگاهی از مهمترین وسایل مورد نیاز در آزمایشگاه میباشد، زیرا هم جان کارکنان و هم طول عمر دستگاه ها به آن وابسته است.
فهرست مطالب
هود آزمایشگاهی چیست؟
هود آزمایشگاهی چیست؟ هود آزمایشگاهی به دستگاهی گفته می شود که از جمع شدن بخار های سمی , قابل انفجار و همچنین قابل اشتعال که هنگام آماده سازی , تحلیل یا تست مواد آزمایشگاهی ممکن است رخ بدهند جلوگیری می نماید و از اپراتور دستگاه و همچنین کارکنان آزمایشگاه محافظت می نماید.
هودهای آزمایشگاهی به نوعی طراحی و ساخته می شوند که به یک سیستم خروج متصل می شوند و هوای آلوده را از آزمایشگاه بیرون کشیده و در آزمایشگاه های که در آن مواد شیمیایی سمی، میکروبی و پاتولوژی در زمان فرآیند آزمایش آزاد می نماید , به طور متداوم استفاده می شود.
انواع هود آزمایشگاهی
هود آزمایشگاهی دارای یک ساختار مکعبی شکل است که در هود شیمی فقط از درب جلو قابل بازدید هستند و در هودهای میکروبی از درب جلو و همچنین از دو طرف دیواره هود نوع فرآیند آزمایش قابل بازدید است.
هودهای آزمایشگاهی دارای یک درب شفاف ( از جنس پلکسی گلاس یا شیشه ) هستند و هودهای میکروبی دارای یک پنل کنترلی جهت کنترل سیستم هود و هودهای شیمیایی دارای مکانیزمی جهت خاموش و یا روشن نمودن فن دستگاه می باشند هودهای شیمیایی دارای لامپ روشنایی فلورسنت و هودهای میکروبی مجهز به لامپ UV می باشند.
در آزمایشگاه هایی که فرآیند آزمایشگاهی انفجاری دارند از کاور لامپ ضد انفجار و همچنین شیشه و فن ضد انفجار استفاده می گردد تمامی هودهای آزمایشگاهی مجهز به فن میباشند که از طریق داکت کشی و یا لوله PVC هوا را به بیرون هدایت می نماید و در هودهای لامینار و شیمی درمانی یک فیلتر ر مسیر فن قرار دارد که هوای پاکیزه را به محیط آزمایشگاه منتقل می نماید.
هود شیمیایی
این هود برای مکش دود و بخارات حاصل از آزمایشها و احتراق مواد شیمیایی و انتقال این بخارات به بیرون از فضای آزمایشگاه کاربرد دارد. این هود ها دارای محفظه ای برای آزمایشات، فن جهت مکش و کابینتی برای نگهداری مواد شیمیایی است. این دستگاه هوای آلوده را به سمت سیستم تخلیه مرکزی خواهد برد و آن را به بیرون انتقال میدهد. این دستگاه در حقیقت بخارات سمی که حاصل فعل و انفعالات شیمیایی است و باعث سرطان در کاربر خواهد شد را از افراد دور و بیرون منتقل میکند.
هود کانوپی
کانوپی هودها روی دیوار یا سقف معین در آزمایشگاه قرار میگیرند تا عملیات شیمیایی مورد نظر برای فضایی که در نظر گرفته شده در زیر این هودها انجام بگیرد. فن این هودها را نمیتوان روی هود سوار کرد پس باید فضایی را در بیرون از آزمایشگاه برای قرارگیری فن تعبیه کرد. این نکته را در نظر داشته باشید که این فن را نباید بر روی هود سوار نمود.
هود میکروبی | هود لامینار
هود میکروبی یا همان هود لامینار برای کشت بافت و یا تومور و سلول مورد نظر استفاده میشود. در آزمایشات میکروبیولوژی وظیفه تهویه هوا را بر عهده دارد. این هود همانند هود شیمیایی دارای کابین و بدون کابین میباشد که معمولا بدون کابینت آن کاربرد دارد .
هود های بازویی و یا مفصلی هم با استفاده از بازوها و مفصل هایی که در آن وجود دارد قابلیت جابه جایی در کل فضای آزمایشگاه را دارد. مهمترین مزیت این سیستمها دفع و مکش آنی آلودگیها در محل اجرای کار قبل از ورود به فضاهای کاری یا تماس با صورت و بدن کاربران میباشد.
هود پاتولوژی
جهت آزمایشهای زیر مورد استفاده می گیرد:
مولکولی
سلولی
بافتی
بررسی مایعات و نمونههایی از جمله ادرار، خون، مدفوع
نمونههای ظاهری مانند گوشت و کیست ساولهای سرطانی
فن یا مکنده هوا استفاده شده در این هود، وظیفه هدایت تمامی گازها و آلایندهها و بخارهای سمی به سمت خارج از فضای آزمایشگاه را دارد. این کار علاوه بر حفاظت سلامت پرسنل، از نمونه های آزمایشگاهی و آلوده شدن آنها نیز محافظت مینماید.
انواع هود آزمایشگاهی با توجه به نوع فعالیت
کلاس ۱: برای کار با رادیونوکلئوتیدها و مواد شیمیایی مورد استفاده قرار میگیرند.
کلاس ۲: کاربری بهتری در آزمایشگاهها داشته و جهت کار با مواد عفونی استفاده میشوند. کلاس ۱۱ ممکن است از انواع A1 ،A2 ،B1 و B2 باشد.
کلاس ۳: این نوع هود علاوه بر محافظت بیشتر پرسنل و کنترل آلودگی نمونهها در مورد عوامل بیولوژیک شدیداً خطرناک مورد استفاده قرار میگیرند.
کاربرد هود آزمایشگاهی چیست؟
این دستگاه، محصول را در برابر فاسد شدن، تجزیه و آلودگی حفظ میکند و همچنین محیط آزمایشگاه را در برابر انتشار آلودگی حفظ میکند و هوای کثیف و آلوده را دفع میکند.
اصلی ترین کاربردهای هود آزمایشگاهی عبارتند از: حافظت از کاربر، حافظت از نمونه و حفاظت از محیط.
هودها هوای آلوده را گرفته و این هوا را یا به خارج تخلیه میکنند یا این که آن را فیلتر کرده و به داخل آزمایشگاه بر میگردانند. به طور کلی تمامی وسایل تهویه محلی به منظور برآورده کردن اهداف اصلی ذکر شده طراحی میشوند.
حافظت از کاربر(اپراتور)
کار با انواع ویروسها , باکتریها , انگلها و … در محیط آزمایشگاه میتواند سم تولید و سلامت کاربر را تهدید کند. هود آزمایشگاهی از طریق مکش لولههای تخلیه هوا، سموم و ذرات عفونی را از محیط آزمایشگاه خارج میکند.
حفاظت از نمونه مورد آزمایش
کاربرد دیگر هودها، حفاظت از محصول یا نمونههای آزمایشگاهی در برابر فاسد شدن، تجزیه شدن و قرارگیری در معرض هوای محیط و آلودگی آنهاست.
حفاظت از محیط آزمایشگاه
پیشگیری از انتشار آلودگی در هوای آزمایشگاه هنگام کار با مواد شیمیایی کاربرد دیگر هود آزمایشگاهی است.
در اثر انجام فعالیتهای آزمایشگاهی مانند میکروب شناسی، سانتریفیوی یا تهیه اسید، ذرات معلق در هوا رها میشوند که اگر به صورت مناسبی دفع نشوند خطرناک خواهند بود. همچنین میتوان از انواع متفاوت هود جهت محافظت در برابر انفجارهای خفیف و جمع آوری مواد پخش شده استفاده کرد.
از مهمترین وظایف هودهای آزمایشگاه به موارد زیر میتوان اشاره کرد:
خارج سازی دود، گاز، بخارات، ذرات معلق، گرد و غبار و آلاینده های بیولوژیکی مانند قارچها ، باکتریها و ویروس ها از فضای داخلی کار برای جلوگیری از ورود این آلاینده ها به فضای آزمایشگاه.
جلوگیری از ایجاد و تجمع گازهای قابل انفجار در فضای داخلی هود آزمایشگاه.
محافظت کاربر در برابر ذرات معلق در فضای داخلی و ترشحات حاصل از نمونه تحت آزمایش در داخل هود آزمایشگاه و نیز عوامل و میکروارگانیسم های پاتوژن.
محافظت از نمونه داخل کابین هود از آلایندههای خارجی
در حقیقت از هود آزمایشگاهی جهت کارهای معمولی استفاده میشود که با پاتوژنها (انگل، باکتری، ویروس و قارچ)، کشتهای سلولی و شرایطی که مرتبط با عامل تولید کننده سم میباشد، در ارتباط است. هر هود آزمایشگاهی معمولاً دارای اتاقکی از جنس استیل میباشد.
جلوی هودها شیشهای به صورت عمود وجود دارد که به راحتی بالا و پایین رفته و این قابلیت را به کاربر آزمایشگاه میدهد که از بیرون، فعالیت و کارهایی که توسط دستانش در داخل هود انجام میشود را ببیند.
همچنین هودها دارای یک سیستم تهویه به همراه یک موتور الکنریکی، لوله یا خرطومهای تخلیه هوا، پریز برق و اشعه ماوراء بنفش میباشند.
ذرات عفونی به وسیله فیلتر (HEPA1) هود آزمایشگاهی به دام افتاده و به وسیله مکش لولههای تخلیه هوا از محیط آزمایشگاه دور میشوند.